اثر میزان سایه بر خصوصیات مورفولوژی، فیزیولوژی و میزان اسانس ارقام مختلف نعناع

با وجود پیشرفت های چشمگیر در تولیددارو های شیمیایی، بشر همواره سلامتی خود را در میان گیاهان دارویی جستجو می کند. نعناع یکی از مهمترین گیاهان دارویی و معطر در جهان است که بشر هیچگاه نمی تواند آن را از زندگی خود حذف کند. یکی از عوامل موثر بر رشد و تولید اسانس در نعناع نور می باشد. با توجه به اینکه کشت نعناع اغلب در سایه انداز درختان و کنار مزارع انجام می شود آنرا با کمبود نور روبرو میکند، همچنین به دلیل محدودیت منابع و اطلاعات موجود در رابطه با تاثیر سایه بر انواع ژنوتیپ نعناع، این پژوهش با هدف بررسی تاثیر سطوح مختلف سایه دهی بر انواع ژنوتیپ های نعناع انجام شد. به همین منظور آزمایشی در سال1392 در فضای باز مزرعه چاه اناری دانشگاه صنعتی اصفهان، به صورت کرت خرد شده در قالب کاملاً تصادفی در 3 تکرارو بصورت گلدانی انجام شد. تیمار ها شامل: 5 سطح سایه (آفتاب کامل(شاهد)، 30-20 درصد سایه، 50-40 درصد سایه، 70-60درصد سایه و سایه 90-80 درصد) و9ژنوتیپ (کرج، همدان، اصفهان (گونه پونهm. longifolia، طبس، قزوین و 7-1 گونهpiperitam.و 1-2، 11-3 و بجنورد (گونه نعناع سبز m. spicata) بودند.صفات ارتفاع بوته، وزن تر وخشک اندام هوایی شاخساره، وزن تر وخشک ریشه، تعداد ساقه فرعی، تعداد برگ، سطح برگ، محتوای کلروفیل و کاروتنوئید برگ، درصد و عملکرد اسانس اندام هوایی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که سایه 30-20 درصد موجب افزایش اغلب صفات ارتفاع بوته، وزن تر اندام هوایی، وزن تر و خشک ریشه، کاروتنوئید، کلروفیل a، درصد و عملکرد اسانس شد. تعدادساقه، سطح برگ، تعداد برگ، وزن خشک اندام هوایی و کلروفیل bدر نور کامل بیشترین مقدار را دارا بودند. بیشترین وکمترین ارتفاع بوته به ترتیب در ژنوتیپ های 7-1 در سایه 30-20% و قزوین در سایه 90-80% دیده شد. بیشترین و کمترین تعداد ساقه به ترتیب در ژنوتیپ های اصفهان در سطح شاهد و همدان در 90-80% سایه دیده شد. بیشترین و کمترین تعدادبرگ در ژنوتیپ همدان به ترتیب در سطح شاهد و 90-80% سایه دیده شد. بیشترین و کمترین سطح برگ به ترتیب در ژنوتیپ های بجنورد و قزوین بود. بیشترین و کمترین وزن تر اندام هوایی در ژنوتیپ کرج در سایه 30-20% و قزوین در سطح سایه 90-80% مشاهده شد. بیشترین و کمترین وزن خشک اندام هوایی در ژنوتیپ اصفهان در سطح شاهد و همدان در سایه 90-80%دیده شد. بیشترین و کمترین وزن تر ریشه در ژنوتیپ کرج در سایه 30-20% و قزوین در سایه 90-80% دیده شد. ژنوتیپ کرج در سایه 50-40% بیشترین و ژنوتیپ قزوین در سایه 90-80% کمترین وزن خشک ریشه را به خود اختصاص داد. کلروفیل a در ژنوتیپ2-1 بیشترین مقدار و ژنوتیپ بجنورد کمترین محتوای کلروفیل را داشت. بیشترین محتوای کلروفیلb در ژنوتیپ اصفهان در سطح شاهد و کمترین مقدار در ژنوتیپ همدان در سایه 90-80% دیده شد. بیشترین محتوای کاروتنوئید در ژنوتیپ قزوین در سایه 30-20% و کمترین میزان به ژنوتیپ 3-11 در سایه 90-80% تعلق داشت. بیشترین و کمترین درصد اسانس به ترتیب در ژنوتیپ طبس در سایه 30-20% و کرج در سایه 90-80% دیده شد. بیشترین عملکرد اسانس در ژنوتیپ اصفهان در 30-20 % سایه و کمترین عملکرد متعلق به ژنوتیپ کرج در سایه 90-80% بود. 1-2 بیشترین اسانس و کرج کمترین اسانس را تولید کردند. در سایه 90-80% رقم طبس بیشترین اسانس و ژنوتیپ کرج کمترین اسانس را تولید کرد. با توجه به نتایج این تحقیقژنوتیپ های طبس، اصفهان، کرج، 2-1 و 3-11 به ترتیب بیشترین عملکرد اسانس را در آفتاب کامل، 30-20%، 50-40%، 70-60% و 90-80% تولید کردند.